‘Zo wordt een cultboek geboren’: Stedevaart

Stedevaart is de verrassende titel op De Boekenlijst van De Taalstaat, het dicht beluisterde programma van Frits Spits op Radio 1. Welke boeken moeten we lezen in tijden van corona?, vroeg Spits aan zijn luisteraars. Veel klassiekers, met uitzondering van het recente Stedevaart van Jan Brokken. Het was voorgedragen door mevrouw Albers-Gobes uit Alkmaar. ‘Omdat het boek me blij maakt,’ zei ze op zaterdag 23 mei in de uitzending. ‘ Omdat de verhalen kunstwerkjes zijn. Omdat de schrijver me laat lachen en laat huilen. Omdat ik veel leer uit zijn verhalen. Omdat het niet alleen over die 22 steden gaat maar ook over kunst, over schilders, componisten, schrijvers, over gewone mensen. Omdat dit boek het dure reizen en de dure kunstgeschiedeniscursussen bespaart.’ Frits Spits was uitermate blij dat juist dit boek op de lijst staat. ‘Je bent zo’n meeslepend schrijver,’ zei hij tegen Jan Brokken in de uitzending, die onmiddellijk van wal stak om een paar nieuwe verhalen te vertellen.  ‘Zoals Jan Brokken vertelt, schrijft hij ook,’ reageerde Jeannet van Dijk op Facebook: ‘zeer boeiend en bevlogen. Wat een levensgenieter en wat geniet ik van zijn boek. Heerlijk meereizen in tijden dat het ‘nee-reizen’ geldt.’ 

     Een dag eerder was Stedevaart het onderwerp van Met Groenteman in quarantaine. Vijftig minuten lang sprak Gijs Groenteman met Jan Brokken over ‘dit fascinerende reisboek waar we ons aan kunnen laven’ in de postcastserie Met-Groenteman-in-de-kast van de Volkskrant. Fascinerend in de postcast is dat Gijs Groenteman niet alleen naar de achtergronden van Stedevaartzoekt maar ook naar de manier waarop Jan Brokken telkens weer verdriet omzet in positieve verhalen, of verhalen die absoluut verteld moeten worden. ‘Zijn reizen is één grote les om niet bij de pakken neer te gaan zitten.’ 

     Ook veel reacties op Stedevaart vanuit het buitenland. Uit Rome: ‘Zo wordt een cultboek geboren. Lezen nu reizen niet meer kan en we beseffen hoezeer dat reizen ons gevormd heeft.’ Uit Rusland: ‘Nooit zo dicht bij Sjostakovitsj gekomen, dankzij het verhaal over Iosif Raiskin.’ Uit Berlijn, een tweet van Mim van Wingerde: ’22 steden met indrukwekkende verhalen. Anekdotes zoals alleen Jan Brokken ze kan vertellen.’ En uit Australië, van Anneleen Mankes, de kleindochter van schilder Jan Mankes: ‘Wat een intense verhalen, over steden die ik voorlopig niet kan bezoeken. Vooral het verhaal van Fiene, Het laantje naar de leegte, heeft me tot tranen geroerd: o wat is dat Hollands en wat is dat mooi.’

     Naast de reguliere uitgave van Stedevaart en het door Jan Donkers ingesproken audioboek zijn er tien reisverhalen als losse ebooks of audiobooks verkrijgbaar. De meeste aandacht uit gaat uit naar de steden: (1) Berlijn, (2) Parijs, (3) Vilnius, (4) Valencia, (5) Bologna, (6) Bilbao, (7) Venetië, (8) Kyoto, (9) Cagliari, (10) Riga.