Alsof je op een vroege ochtend een haven binnen vaart

Groot is de Italiaanse bewondering voor Anime Baltiche(Baltische zielen), dat bij uitgeverij Iperborea in Milaan verscheen. Het dagblad La Repubblica recenseerde het boek zelfs drie keer: op de muziekpagina, de literatuurpagina en in de weekendbijlage met een artikel over twee volle pagina’s. Ook twee volle pagina’s in het dagblad Avvenire onder de kop Baltico: Mare d’Europa. ‘Een van de belangrijkste boeken van de afgelopen jaren,’ vindt recensent Fulvio Panzeri, ‘en niet alleen vanwege de vergeten geschiedenissen die de schrijver vertelt maar ook vanwege de manier waarop hij dat doet: met middelen uit de fictie ontrolt hij een breed cultureel en historisch panorama.’ De Corriera della Sera kiest iedere week een boek dat in de vorm van een bladwijzer op de voorpagina van de literaire bijlage wordt aangeprezen. Op 14 november viel de eer te beurt aan Anime Baltiche: ‘Jan Brokken sleept de lezer mee op reis en laat hem niet meer los door zijn indringende verhalen.’ Voor de websitePostcardcult verdient Brokken een ovatie voor zijn geweldige boek. ‘Kom op,’ schrijft de recensent, ‘laten we voor één keer alle bijvoeglijke naamwoorden uit de kast halen: het boek is ontroerend, memorabel, prachtig, fantastisch geschreven, hyper gedocumenteerd en in het oog springend.’ Opvallend is de lovende kritiek in het communistische dagblad Il Manifesto. ‘Jan Brokken,’ schrijft Ingrid Basso, ‘is de archeoloog van het hedendaagse. Zijn kwaliteit is dat hij als echte verhalenverteller de gebeurtenissen niet statisch in de terugblik beschrijft maar in hun oorsprong, tijdens de explosie, zodat deze lezer op wonderbaarlijke wijze het geluid hoort, de geur ruikt, de pijn voelt.’ Het beeld dat Jan Brokken schetst is volgens Ingrid Basso licht en donker tegelijk, door de wonderlijke mix van intelligentie, nieuwsgierigheid en literaire vaardigheid. Voor Sebastiano Triulzi versmelten in Anime Baltiche heden en verleden tot een symfonie, waarin ieder detail een hartstocht, een gebroken illusie of een diepe nostalgie vertelt. ‘Baltische zielen is een reis naar een vergeten maar cruciaal deel van Europa,’ schrijft hij in La Repubblica. Voor Luca Romano van de Italiaanse editie van het digitale dagblad Huffington Postis het opvallende dat Jan Brokken op zijn speurtocht naar de Baltische ziel ondanks oorlog, geweld en onderdrukking zoveel schoonheid heeft weten te vinden. Alleen al het levensverhaal van Lotti von Wrangel verdient een film. Ook Il giro del mondo attraversi libri is verbijsterd door dit verhaal. ‘Dankzij de meesterlijke pen van Jan Brokken beleef je haar geschiedenis alsof je erbij bent. Even vaardig beschrijft hij Hannah Arendt, Romain Gary, Mark Rothko of de ons totaal onbekende Loreta en boekhandelaar Janis Roze.’

Het door Claudia Di Palermo en Claudia Cozzi vertaaldeAnime Baltiche werd op zaterdag 15 november op de internationale boekenbeurs in Milaan gepresenteerd. De essayist en historicus Alessandro Marzo Magno interviewde Jan Brokken en wees op de overeenkomst tussen het verleden van Triëst en de geschiedenis van de Baltische landen. Ruim honderd mensen woonden de presentatie bij. In twee dagen tijd gaf Jan Brokken tien interviews. Diepe indruk maakte hij met het 35 minuten lange, simultaan vertaalde interview met Fahrenheit, het culturele magazine van RAI Radio. ‘Anime Baltiche is prachtig, schitterend,’ twitterde Sandra Petrignani na de uitzending. ‘We hoorden Baltisch vuur in Fahrenheit,’ twitterde Simone Maggiorelli. Voor Radio Onda D’Urto tovert Jan Brokken een nieuw soort literatuur uit de werkelijkheid. ‘Door dit boek is het alsof je op een vroege ochtend een haven binnen vaart, de nevel langzaam ziet optrekken en een geheel nieuwe wereld ontwaart.’