Een schitterend essay, een baanbrekende manier van vertellen: de Franse en Italiaanse reacties op het werk van Jan Brokken

Reizend door de Baltische landen constateert Frédéric Lemaître in het Franse dagblad Le Monde van 22 december 2016 dat Les Ames baltes (Denoël, 2013) nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Hij prijst het boek van Jan Brokken als ‘un superbe essai‘, een ‘schitterend essay’ dat iedereen die iets van Europa wil begrijpen moet lezen. In Italië blijft Anime baltiche een succes, een jaar na verschijnen is het boek aan de 7e druk toe. Ook Il giardino dei cosacchi, de Italiaanse vertaling van De Kozakkentuin die Jan Brokken op 7 december in Rome presenteerde, oogst veel lof. ‘Je moet lef hebben,’ schrijft de Italiaanse schrijver Michele Mari in La Repubblica, ‘om je aan een roman over de grootste aller romanschrijvers te wagen: Fjodor Dostojevski. Maar Jan Brokken beschikt over een verbluffend verhalend instinct en hij kan iedere historische figuur, van de pianist Youri Egorov tot de filosoof Hannah Arendt, een leven vol drama en emotie geven.’ Michele Mari geeft zijn artikel op de voorpagina van het culturele supplement van La Repubblicca de titel mee: ‘De vriend van de duivel’. Even lovend is de boekenwebsite Officina Del Libro. ‘Het leven van de grote Fjodor Dostojevski zoals je dat nog nooit hebt gelezen, een boek dat een scherp inzicht geeft in gevangenschap, zucht naar vrijheid, vriendschap, liefde en de meeslepende 19e eeuw in Rusland. Stijl: 9. Verhaal: 9 Ontwikkeling: 9 Wat de meeste indruk op me heeft gemaakt is de vloeiende stijl van vertellen, pakkend, diepgravend en licht tegelijk. Een geweldige vondst is het leven van Dostojevski en zijn rijping tot groot schrijver te bezien door de ogen van zijn meest betrouwbare vriend Alexander von Wrangel.’ Voor het dagblad van Rome, Il Messaggero is Il giardino dei cossacchei verplichte literatuur voor iedereen die ook maar iets van het huidige Rusland wil begrijpen. ‘Alle oorzaken en verklaringen liggen in de 19e eeuw.’ Voor Francesco Cataluccio van Radio Popolare, die twee lange reportages aan de drie Russische romans van Jan Brokken wijdde (Nella Casa Del Pianista, inmiddels 3e druk, Anime baltiche en Il giardino dei cossachi), heeft de Nederlandse schrijver van Europees statuur ‘een unieke symbiose bereikt tussen de roman en de non-fictie door zijn baanbrekende manier van vertellen die de lezer in het midden van de actie plaatst.’

Ook voor Jan Brokken jongste boek bestaat buitenlandse belangstelling. De Servische uitgeverij Clio heeft de rechten van De gloed van Sint-Petersburg gekocht. De uitgeverij in Belgrado heeft ook belangstelling voor Baltische zielen en De Kozakkentuin. In Nederland moest het boek, ondanks de hoge eerste oplage, nog voor de kerst herdrukt worden. ‘Zo nabij, zo intiem, zo werelds, zo grenzeloos zijn de vertellingen van Jan Brokken over mensen en gebeurtenissen. En doorleefd, mooi en zo onnadrukkelijk erudiet opgeschreven. Ik heb een heerlijke tweede kerstdag beleefd door het lezen van De gloed van Sint-Petersburg,’ reageerde Bram Peper, die sinds De blinde passagiers geen boek van Jan Brokken overslaat.